Michał Kalecki był polskim ekonomistą, który urodził się w Łodzi w 1899 roku. Był jednym z najważniejszych ekonomistów XX wieku i uważany jest za jednego z twórców teorii keynesowskiej. W swoich badaniach skupiał się na analizie polityki gospodarczej państwa oraz wpływie klas społecznych na gospodarkę.

Wczesne lata i edukacja

Kalecki urodził się w rodzinie żydowskiej jako najmłodszy z dziewięciorga dzieci. Jego ojciec był przedsiębiorcą, a matka prowadziła sklep z bielizną. W 1917 roku Kalecki ukończył Gimnazjum Klasyczne w Łodzi, a następnie po odbyciu służby wojskowej podjął naukę na Politechnice Gdańskiej. Przerwał naukę w 1925 roku. Nigdy nie ukończył studiów.

Kariera naukowa i zawodowa

Po przerwaniu studiów Kalecki podjął pracę w Instytucie Badań Koniunktur Gospodarczych i Cen, działającym przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu w Warszawie, gdzie zajmował się badaniem kwestii społeczno-ekonomicznych. Razem z Ludwikiem Landaunem, przeprowadzili pionierskie badania dotyczące dochodu społecznego Polski za rok 1929, a następnie powtórzyli to badanie dla roku 1933. Prace te były pionierskie na skalę światową. Podobne badania w Wielkiej Brytanii i USA doprowadziły do sformułowania koncepcji produktu krajowego lub produktu narodowego. Warto jednak zauważyć, że definicje tych pojęć różniły się od tego co Landau i Kalecki rozumieli przez dochód społeczny.

Podczas pracy w IBKiC w 1933 roku Kalecki opublikował swoją przełomową pracę, zatytułowaną „Próba teorii koniunktury”, chociaż formalnie dotyczyła ona cyklicznych wahań aktywności gospodarczej, zawierała ona także teorię makroekonomiczną opartą na zasadzie efektywnego popytu. Ta koncepcja była analogiczna do tej, którą sformułował J.M Keynes w swojej „General Theory of Employment interest and Money” W 1936 roku przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie pracował między innymi dla London School of Economics.

Po II wojnie światowej Kalecki wyjechał do Montrealu, gdzie pracował w Międzynarodowej Organizacji Pracy i od 1946 w Departamencie Gospodarczo-społecznej sekretariatu ONZ. W 1954 roku opublikował swoją najważniejszą pracę pt. „Teoria dynamiki gospodarczej” (ang. „Theory of Economic Dynamics”), w której przedstawił teorię cyklu koniunkturalnego, w której twierdził, że cykle koniunkturalne są wynikiem zmian w wydatkach inwestycyjnych. Do Polski powrócił na stałe w 1955 roku i otrzymał katedrę ekonomii w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (obecnie znanej jako Szkoła Główna Handlowa). W trybie nadzwyczajnym przyznano mu tytuł profesora. Ponadto kierował międzyuczelnianym zespołem badawczym, który zajmował się problematyką krajów rozwijających się. Kalecki pełnił także funkcję doradcy rządowego ówczesnych władz polskich i uczestniczył w misjach doradczych w Izraelu, Indiach, Meksyku i na Kubie.

Dziedzictwo i wpływ

Michał Kalecki był jednym z najważniejszych ekonomistów XX wieku. Jego badania i prace miały ogromny wpływ na teorię ekonomii oraz na politykę gospodarczą w wielu krajach.

Teorie ekonomiczne Kaleckiego były niezwykle oryginalne i wyróżniały się wysokim stopniem oryginalności. W dużej mierze wynikało to z faktu, że Kalecki miał niemałą wiedzę empiryczną na temat gospodarki, ale jednocześnie słabo znał współczesną sobie ekonomię akademicką. Wśród niewielu inspiracji, do których się przyznawał, były dzieła Róży Luksemburg i Michaiła Tugan-Baranowskiego. Podstawowe cechy teorii makroekonomicznej Kaleckiego zawarte są w jego pionierskiej „Próbie teorii koniunktury”. Według niej wielkość produkcji w skali całej gospodarki zależy od sumy wydatków robotników i kapitalistów.

W czasach współczesnych również możemy potwierdzić aktualność myśli Kaleckiego. Biorąc pod uwagę teorię efektywnego popytu, która była sformułowana wcześniej, niż teoria J.M Keynesa można zauważyć, że ta teoria jest nadal aktualna i pozwala lepiej zrozumieć przyczyny ostatniego kryzysu i mechanizm działań zapobiegających wahaniom koniunktury. [A.Lityńska]

M.Kalecki stworzył publikacje poświęcone problematyce cyklu koniunkturalnego, polityce pełnego zatrudnienia, roli państwa w gospodarce, oraz teorii ekonomii, które nazwisko Kalecki wyniosło na arenę międzynarodową, przynosząc mu sławę.

Najbardziej znanymi publikacjami M. Kaleckiego są:

 „Próba teorii koniunktury” (1933),

„Szacunek dochodu społecznego w roku 1929”(1934, z Ludwikiem Landauem)

„Teoria cyklu koniunkturalnego” (1935)

„The distribution of The National Income” (1938)

„Essays in the Theory of Economic Fluctuations” (1939)

„Płace nominalne i realne” (1939)

„Economic Implications of the Beveridge Plan” (1943)

„Studies of Economic Dynamics” (1944)

„Teoria dynamiki gospodarczej” (1958)

„Zagadnienia finansowania rozwoju ekonomicznego” (1959, w: Problemy wzrostu ekonomicznych krajów słabo rozwiniętych pod redakcją Ignacego Sachsa i Jerzego Zdanowicza)

„Uogólnienie wzoru efektywności inwestycji” (1959, z Mieczysławem Rakowskim)

„Polityczne aspekty pełnego zatrudnienia” (1961)

„Observations on the Theory of Growth” (1962)

„O podstawowych zasadach planowania wieloletniego” (1963)

„Zarys teorii wzrostu gospodarki socjalistycznej” (1963)

„Model ekonomiczny a materialistyczne pojmowanie dziejów” (1964)

„Dzieła” (1979–1980, 2 tomy)

Podsumowując, Michał Kalecki był wybitnym polskim ekonomistą, który wnosił wiele nowych idei i koncepcji do teorii ekonomii. Jego badania i prace miały ogromny wpływ na politykę gospodarczą oraz na rozwój teorii ekonomii w XX wieku.

Autor: Daniel Sykuła

Bibliografia:

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Kalecki-Michal;3919173.html

http://www.tradycjegospodarcze.pl/slownik/71/Michał_Kalecki

A. Lityńska, Znaczenie teorii Michała Kaleckiego w świetle doświadczeń światowego kryzysu finansowego początku XXI w., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach nr 259, 2016.

Fot. Licencja CC, Michał Kalecki. (2023, April 10). In Wikipedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Kalecki